Otomatik Düşünce Hatası: Seçici Soyutlama
Seçici Soyutlama
Hazırlayan: Uzman Klinik Psikolog Rafi Balıkçı
Seçici soyutlama, bireylerin çevrelerinden veya deneyimlerinden belli detayları seçip bu detaylar üzerinden genel bir durumu değerlendirmeleri olarak tanımlanabilir. Bu düşünce biçimi, genellikle olumsuz bir olaya odaklanarak genel başarıları, olumlu durumları veya alternatif perspektifleri göz ardı etme eğilimindedir. Özellikle beyaz yakalı çalışanlar arasında yaygın olarak görülen bu düşünce tarzı, iş yaşantısı, ev yaşantısı, sosyal etkileşimler ve romantik ilişkiler gibi farklı alanlarda kendini gösterebilir.
Sizlere olası bazı senaryoları göstermek isterim. Örnekleri özellikle iş yaşantısı üzerinden seçtim fakat aslında hayatın her alanında bu düşünce hatasını yapmak mümkün.
Otomatik düşünceler zihnimize işlemiş durumda, derhal terk edilmeleri gerek!
Senaryo 1
Bir yönetici, ekiplere verdiği direktiflerin genel olarak olumlu sonuçlar doğurduğunu görmesine rağmen, bir altındaki çalışanın eleştirilerine yoğunlaşarak kendisini başarısız hisseder. Genel başarıyı göz ardı edip, sadece eleştiriyi ön planda tutarak iş yaşantısında başarısızlık algısı oluşturur.
Senaryo 2
Bir proje yöneticisi, bir müşteriden gelen olumlu geri bildirimi alır ancak geri bildirimi sadece bir şans eseri olarak değerlendirir. Bu olumlu sonucu, genel projenin başarısının bir göstergesi olarak görmek yerine, tek bir detaya odaklanarak iş yaşantısında olumlu başarıları yok sayar.
Senaryo 3
Beyaz yakalı bir çalışan, yeni aldığı evde sadece bir musluğun arıza yapmasını, tüm evin kötü bir tercih olduğu sonucuna varmasına neden olacak şekilde değerlendirir. Evdeki genel konforu, güzel manzarayı ya da diğer musluğun düzgün çalışmasını göz ardı ederek sadece bir aksaklığa odaklanır.
Senaryo 4
Bir yönetici, sosyal bir etkinlikte katıldığında olumsuz bir yorum alsa, bu yorumu genel olarak sosyal ilişkilerinin başarısız olduğu bir gösterge olarak algılar. Pozitif geri bildirimleri yok sayarak, sadece eleştirilere odaklanarak sosyal yaşantısını olumsuz etkiler.
Senaryo 5
Bir beyaz yakalı, romantik ilişkisinde partnerinin sadece bir kusurunu sürekli düşünerek ilişkilerini olumsuz bir noktaya çeker. Partnerinin olumlu özelliklerini göz ardı edip, sadece bir detay üzerinden ilişkisini değerlendirir.
