KİŞİLİK  BOZUKLUKLARI

Kişilik  Bozuklukları  Nedir?

Kişilik  bozukluğu,  bireyin  kültürünün  beklentilerinden  belirgin  şekilde  sapan,  yaygın  ve  esnek  olmayan,  ergenlik  veya  erken  yetişkinlik  döneminde  başlayan,  zamanla  istikrarlı  olan  ve  sıkıntıya  veya  bozulmaya  yol  açan  kalıcı  bir  içsel  deneyim  ve  davranış  örüntüsüdür  (DSM-V,  2013).

Kişilik  Bozuklukları  Nelerdir?

Kişilik  bozuklukları  3  kümede  incelenir.  Bunlar:

  1. A  Kümesi:  Soğuk,  Garip,  Farklı  Kişilik  Bozuklukları
  2. B  Kümesi:  Dürtüsel,  Değişken,  Dramatik  Kişilik  Bozuklukları
  3. C  Kümesi:  Anksiyöz,  Korkulu  Kişilik  Bozukluklarıdır.

A  Kümesi:  Soğuk,  Garip,  Farklı  Kişilik  Bozuklukları

  1. Kuşkucu  (Paranoid)  Kişilik  Bozukluğu

Kişinin,  başkalarının  güdülerini  kötü  niyetli  olarak  yorumladığı  bir  güvensizlik  ve  şüphe  örüntüsü  bulundurur.

  • Şizogibi  (Şizoid)  Kişilik  Bozukluğu

Sosyal  ilişkilerden  kopma  ve  sınırlı  bir  duygusal  ifade  yelpazesi  barındırır.

  • Şizotürü  (Şizotipal)  Kişilik  Bozukluğu

Yakın  ilişkilerde  akut  bir  rahatsızlık,  bilişsel  veya  algısal  çarpıklıklar  ve  olağandışı  davranış  örüntüsü  barındırır.

B  Kümesi:  Dürtüsel,  Değişken,  Dramatik  Kişilik  Bozuklukları

  1. Antisosyal  Kişilik  Bozukluğu

Başkalarının  haklarını  hiçe  sayma  ve  ihlal  etme  örüntüsü  barındırır.

  • Sınırda  (Borderline)  Kişilik  Bozukluğu

Kişiler  arası  ilişkilerde,  kendilik  imajında  ve  duygulanımlarda  bir  istikrarsızlık  ve  belirgin  dürtüsellik  örüntüsü  barındırır.

  • Histrionik  Kişilik  Bozukluğu

Aşırı  duygusallık  ve  aşırı  dikkat  çekme  isteği  (ilgi  odağı  olma  isteği)  barındırır.

  • Özsever  (Narsisistik)  Kişilik  Bozukluğu

Büyüklenme  ve  hayranlık  ihtiyacı  ile  empati  eksikliği  örüntüsü  barındırır.

C  Kümesi:  Anksiyöz,  Korkulu  Kişilik  Bozuklukları

  1. Kaçınan  Kişilik  Bozukluğu

Sosyal  ketlenme,  yetersizlik  duygusu  ve  olumsuz  değerlendirmeye  karşı  aşırı  duyarlılık  örüntüsü  barındırır.

  • Bağımlı  Kişilik  Bozukluğu

Aşırı  bakıma  muhtaçlıkla  ilgili  bir  boyun  eğici  ve  yapışkan  (toksik)  davranış  kalıbı  bulundurur.

  • Obsesif-Kompulsif  Kişilik  Bozukluğu

Esneklik,  açıklık  ve  verimlilik  olması  adına  düzenli  olmak,  mükemmeliyetçi  davranmak  ve  zihinsel  ve  kişisel  kontrol  örüntüsü  barındırır.

(DSM-V,  2013)

Kişilik  Bozukluğu  Tanısı  Nasıl  Konulur?

DSM-V’e  göre  kişilik  bozuklukları  3  küme  altında  incelenir  ve  toplam  9  tanedir.  Genel  olarak  bir  kişilik  bozukluğu  teşhisi  konulabilmesi  adına  belirli  kriterler  bulunur.  Bunlar  aşağıda  belirtilmiştir:

A.  Kişinin  yaşadığı  yerdeki  kültür  beklentisinden  büyük  bir  şekilde  sapan,  kalıcı  bir  içsel  deneyim  ve  davranış  şekli  barındırır.  Bu  bozukluk  aşağıdaki  maddelerden  en  az  2’sinde  kendisini  gösterir:

1.  Biliş  (kendini,  diğer  insanları  ve  olayları  algılama  ve  yorumlama  şekilleri)

2.  Duygulanım  (duygusal  tepkinin  aralığı,  yoğunluğu,  değişkenliği  ve  uygunluğu)

3.  Kişilerarası  işlevsellik  (verilen  sözleri  tutmak,  buluşmalara  saatinde  gitmek  gibi)

4.  Dürtüsel  hareket  kontrolü

B.  Esnek  olmayan  bir  kalıcı  kalıp  bulundurur  ve  birçok  çeşit  barındıran  sosyal  ve  kişisel  durumlarda  yaygınlık  gösterir.

C.  Kalıcı  örüntü  kalıbı,  klinik  olarak  belirgin  olan  sıkıntılı  bir  olaya  veya  toplumsal,  iş  ile  alakalı  alanlarda  veya  bunların  dışında  başka  önemli  işlevsellik  alanlarında  bozulmalara  sebebiyet  verir. 

D.  Model  olarak  sabit  ve  uzun  süreli  olmakla  birlikte  başlangıcı  ergenlik  ya  da  erken  yetişkinlik  dönemine  kadar  gözlemlenebilir. 

E.  Kalıcı  kalıp,  bir  başka  psikolojik  bozukluğun  etkisiyle  ya  da  sonucu  olarak  daha  iyi  açıklanamaz. 

F.  Kalıcı  kalıp,  bir  maddeden  (örnek  olarak,  bir  ilaç  ya  da  kötüye  kullanılan  bir  ilaç)  ya  da  başka  bir  tıbbi  durumun  (örneğin,  kafa  travması)  fizyolojik  etkilerinden  kaynaklı  olamaz. 

(DSM-V,  2013)

KAYNAKÇA

Amerikan  Psikiyatri  Birliği.  (2013).  Ruhsal  Bozuklukların  Tanısal  ve  Sayımsal  Elkitabı  (DSM-V)  (5  b.).  Amerikan  Psikiyatri  Yayıncılığı.

ANTİSOSYAL  KİŞİLİK  BOZUKLUĞU 

Antisosyal  Kişilik  Bozukluğu  Nedir?

Antisosyal  kişilik  bozukluğu  olan  kişiler  başkalarının  haklarını  hiçe  sayma  ve  ihlal  etme  örüntüsü  bulundurur.  18  yaşından  itibaren  bu  bozukluk  gözlemlenebilir  ancak  bozukluğun  15  yaşında,  hatta  belki  de  daha  küçük  yaşta  başladığına  dair  kanıtlar  bulunur.  (DSM-V,  2013)

Antisosyal  Kişilik  Bozukluğu  Belirtileri  Nelerdir?

            Antisosyal  kişilik  bozukluğuna  sahip  bireylerin  yargı  değerleri  eksiktir  ve  doğru/yanlış  arasında  ayrım  yapmaktan  yoksun  olabilirler.  Bu  yüzden  sürekli  olarak  diğer  bireylerin  hakkını  çiğneyebilir,  yalan  söyleyebilir,  alkol  ve  madde  bağımlılıkları  olabilir,  dürtülerini  kontrol  edemeyebilir,  düş  kırıklığına  veya  bekletilmeye  tahammülleri  olmayabilir,  sadece  kendilerini  düşünebilir,  kaygı  veya  suçluluk  duyma  gibi  hisleri  olmayabilir,  başkalarına  zarar  verdikleri  gibi  kendilerine  de  zarar  verebilir  veya  tehdit,  zorlama,  fiziksel  şiddet  eğilimleri  olabilir.  Ancak,  bu  tür  kişiler  zekalarının  ve  manipüle  etme  yeteneklerinin  yüksekliğinden  kaynaklı  olarak  genellikle  toplum  içerisinde  başarılı  ve  saygıdeğer  biri  olarak  görülebilirler.  Bu  sebeple  hayatlarında  yüksek  mertebelere  ulaşabilirler.

Antisosyal  Kişilik  Bozukluğu  Nedenleri  Nelerdir?

            Genetik,  beynin  kimyasındaki  değişiklikler,  sosyal  hayatta  yaşanılan  travmaların  sonucunda  oluşan  psikolojik  çarpıklaşmalar  antisosyal  kişilik  bozukluğu  sebeplerindendir.

Antisosyal  Kişilik  Bozukluğu  Tanısı  Nasıl  Konulur?

DSM-V’e  göre  bir  kişiye  antisosyal  kişilik  bozukluğu  tanısı  aşağıdakilerden  en  az  3  tanesi  bulunuyorsa  konulabilir:

  1. Tutuklanma  nedeni  olan  davranışların  tekrarlayan  halde  yapılması,  yasalara  uymamak
  2. Tekrar  tekrar  yalan  söylemek,  takma  ad  kullanmak,  kişisel  çıkar  ve  zevk  için  hilekarlık  yapmak
  3. Dürtüsellik/plansızlık
  4. Fiziksel  olarak  diğer  kişilere  karşı  asabiyet  ve  saldırganlık
  5. Kendinin  veya  başkalarının  güvenliğini  umursamamak
  6. Tutarlı  sorumsuzluk  ve  finansal  sorumsuzluk
  7. Pişmanlık  eksikliği

(DSM-V,  2013)

Antisosyal  Kişilik  Bozukluğu  Nasıl  Tedavi  Edilir  ve  Neden  Raba  Psikoloji?

            Antisosyal  kişilik  bozukluğu  tedavisi  zor  bir  süreçtir.  Bazı  psikoterapiler  ile  kişilerin  daha  uyumlu  ve  kontrollü  olmaları  sağlanabilir.  Bu  tedavi  sürecinde  olması  gereken  önemli  şeylerden  bir  tanesi  de  psikoterapinin  sınırlarının  ve  kurallarının  katı  bir  şekilde  belirlenmesidir.  Ayrıca  danışan  ve  terapist  arasında  olan  dürüstlük  bağı  da  çok  önemlidir.

SINIRDA  (BORDERLİNE)  KİŞİLİK  BOZUKLUĞU

Sınırda  (Borderline)  Kişilik  Bozukluğu  Nedir?

Sınırda  (borderline)  kişilik  bozukluğu  bulunan  kişiler,  kişilerarası  ilişkilerde,  kendilik  imajında  ve  duygulanımlarda  bir  istikrarsızlık  ve  belirgin  dürtüsellik  örüntüsü  barındırır.  Erken  yetişkinlik  döneminde  başlar.

Sınırda  (Borderline)  Kişilik  Bozukluğu  Tanısı  Nasıl  Konur?

Kişiye  sınırda  (borderline)  kişilik  bozukluğu  tanısı  aşağıdakilerden  en  az  5  tanesi  bulunuyorsa  konulabilir:

Sınırda  (Borderline)  Kişilik  Bozukluğu  Nedenleri  Nelerdir?

            Duygusal,  fiziksel  veya  cinsel  suistimale  uğramak,  uzun  süreli  korkuya  maruz  kalmak,  1  veya  2  aile  ferdinden  ihmalsizlik  veya  aileden  birinin  ciddi  bir  psikolojik  sorunun  olması  (mesela  bipolar,  alkolik)  gibi  nedenler  sınırda  (borderline)  kişilik  bozukluğu  nedenleri  arasındadır.

Sınırda  (Borderline)  Kişilik  Bozukluğu  Belirtileri  Nelerdir?

            Sınırda  kişilik  bozukluğuna  sahip  bireylerde  karşısındaki  kişileri  bir  anda  aşırı  yüceltme  ve  aşırı  aşağılama  durumu  yaşanabilir.  Gerçek  veya  hayali  bir  ayrılmadan  kaçınmak  için  çeşitli  manipülatif  hareketler  yapabilirler.  Örneğin  işlerini  kaybetmemek  adına  patronuyla  cinsel  anlamda  birlikte  olabilirler.  Karşı  tarafı  manipüle  etmek,  istediklerini  yaptırmak  veya  depresif  duygudurumu  zamanlarında  intihar  tehditleri  savurabilir,  intihara  teşebbüs  edebilir  ya  da  gerçekten  intihar  edebilirler.  Dürtüsel  davranabilirler  mesela  araba  kullanırken  çok  hızlı  gidebilir,  madde  kullanımını  aşırıya  çıkarabilir,  gereğinden  fazla  harcamalar  yapabilir  veya  sonunu  düşünmeden  korunmasız  cinsel  birliktelik  yaşayabilirler.  Dengesiz  duygudurumlarından  kaynaklanan  aşırı  mutlu  veya  aşırı  mutsuzluk  hisleri  yaşayabilirler  ve  özellikle  bu  gibi  durumlarda  boşluk  hisleri  oluşabilir.  Öfke  kontrolleri  azdır,  öfke  patlamaları  yaşayabilirler  örnek  olarak  bir  gün  önce  kızmadıkları  bir  konu  hakkında  ertesi  gün  çok  kızabilirler.  İnsanlara  veya  olaylara  karşı  kuşkuyla  yaklaşabilirler.  Kimlik  karmaşaları  çok  olağandır  örneğin  bir  gün  Müslüman  olmak  onlara  doğru  gelirken  başka  bir  gün  Hristiyan  olmak  onlara  doğru  gelebilir.

Sınırda  (Borderline)  Kişilik  Bozukluğu  Tedavisi  Nasıl  Yapılır?

Sınırda  (borderline)  kişilik  bozukluğuna  sahip  bir  bireyi  tedavi  etmek  için  öncelikle  kendisine  içgörü  kazandırabilmek  adına  konuşma  terapisi  yapılmalıdır.  Duyguları  ifade  edememe  gibi  problemleri  olduğu  için  onlarla  konuşarak  duygularını  tanımlamalarını  ve  öfkelerini  anlamalarını  sağlamak  önemlidir.  Manipülatif  davranış  kalıpları  geliştiren  bu  bireylerin  davranışlarına  doğrudan  dikkat  çekilmelidir,  böylece  manipülasyonun,  isteklerini  yaptırmada  bir  araç  olduğu  fikri  giderilebilir.  Kişileri  yüceltme  ve  aşağılama  gibi  durumlarda  insanların  gri  olabileceği  bakış  açısı  kazandırılmaya  çalışılmalıdır.  Kişinin  kendisini  önemli  hissetmesini  sağlamak  ve  kişinin  kimliğini,  kişiye  psikoloğun  kendi  değer  yargılarını  aşılamadan,  kendisinin  oluşturmasına  yardımcı  olmak  da  çok  önemlidir.  Davranışlarında  aşırıya  kaçtıkları  durumlarda  ise  bunları  göz  önünde  bulundurmasına  ve  azaltmasına  yardımcı  olmak  gereklidir.  Bunların  dışında  ilaç  tedavisi  ile  de  terapiyi  desteklemek  tedaviyi  daha  da  kolaylaştıracaktır  (Ançel  vd.,  2010:  136-137).

KAYNAKÇA

Amerikan  Psikiyatri  Birliği.  (2013).  Ruhsal  Bozuklukların  Tanısal  ve  Sayımsal  Elkitabı  (DSM-V)  (5  b.).           Amerikan  Psikiyatri  Yayıncılığı.

Ançel,  G.,  Durmuş,  Ö.,  &  Doğaner,  G.  (2010).  Borderline  kişilik  bozukluğu:  tedavi  ve  hemşireli          bakımı.  Psikiyatri  Hemşireliği  Dergisi1(3),  133-138.

ÖZSEVER  (NARSİSİSTİK)  KİŞİLİK  BOZUKLUĞU

Özsever  (Narsistik)  Kişilik  Bozukluğu  Nedir?

Narsisizm  kelimesinin  kökeni  bir  nehir  tanrısı  ile  su  perisinin  oğlu  olan  Narcissus’tan  gelir.  Narcissus  öyle  bir  karakterdedir  ki  suda  kendisini  gördüğü  an  kendisine  âşık  olur  ve  hayatı  boyunca  kendisine  bir  daha  bakabileceği  bir  su  birikintisi  bulamaz  düşüncesi  ile  kendine  baktığı  suyu  içmez  ve  susuz  bir  hayat  geçirir.  Ancak,  özsever  (narsistik)  kişilik  bozukluğu  sadece  kişinin  kendisine  âşık  olmasından  kaynaklanmaz.  Bu  bozukluk  kişinin  zayıf  benliğini  ortadan  kaldıran  ve  bunun  yerine  mükemmel  bir  kimlik  ortaya  çıkartarak  kişinin  girdiği  her  ortamda  diğer  bireyleri  kendine  hayran  olmasını  istemesini  sağlayan  bir  kişilik  bozukluğudur.  Yani,  sınırsız  önem  ya  da  güce  sahip  fanteziler,  özel  muamele  ya  da  hayranlık  ihtiyacına  sahip  olma,  kalıcı  bir  görkemlilik  örüntüsü  ile  karakterizedir.  (Atay,  2009:  183;  Bolat  vd.,  2016:  482)

Özsever  (Narsistik)  Kişilik  Bozukluğu  Belirtileri  Nelerdir?

BENLİK  KAVRAMI

Açık:  şişirilmiş  benlik  saygısı;  kibirli  büyüklenme;  zenginlik,  güç,  güzellik  fantezileri;  hak  duygusu;  yanıltıcı  güvensizlik

Örtülü:  aşırı  duyarlılık;  aşağılık,  değersizlik,  kırılganlık  duyguları;  sürekli  güç  ve  zafer  arayışı 

KİŞİLER  ARASI  İLİŞKİLER

Açık:  derinlikten  yoksun  olma  ve  başkalarını  küçümseme  ve  değersizleştirme;  bazen  “muhteşem  izolasyona”  geri  çekilme

Örtülü:  kronik  idealleştirme  ve  başkalarına  karşı  yoğun  kıskançlık;  muazzam,  takdire  şayan  olma  arzusu

SOSYAL  ADAPTASYON

Açık:  sosyal  başarı;  teşhirciliğin  hizmetinde  yüceltme  (sözde  yüceltme);  yoğun  hırs

Örtülü:  kronik  can  sıkıntısı,  belirsizlik,  profesyonel  ve  sosyal  kimlikten  memnuniyetsizlik

ETİK  STANDARTLAR  VE  İDEALLER

Açık:  ahlaki,  sosyopolitik  ve  estetik  konularda  bariz  bir  şevk  ve  coşku

Örtülü:  herhangi  bir  gerçek  bağlılık  eksikliği;  yozlaşmış  vicdan

AŞK  VE  CİNSELLİK

Açık:  baştan  çıkarıcılık;  karışıklık;  cinsel  inhibisyon  eksikliği;  sık  sık  aşık  olma

Örtülü:  aşık  kalamama;  aşk  nesnesini  ayrı,  benzersiz  bir  birey  olarak  değil,  benliğin  bir  uzantısı  olarak  ele  almak;  sapık  fanteziler,  bazen  cinsel  sapmalar

BİLİŞSEL  STİL

Açık:  gerçeğin  benmerkezci  algısı;  açık  sözlü  ve  retorik  (ikna  edici);  sanki  kendi  ile  konuşuyormuş  gibi;  argümanlarda  kaçamak  ama  mantıksal  olarak  tutarlı;  kolayca  şeytanın  avukatı  olma

Örtülü:  olayların  nesnel  yönlerine  karşı  dikkatsizlik,  zaman  zaman  bellekte  ince  boşluklar  oluşmasına  neden  olur;  “yumuşak”  zorlukları  öğrenmek;  otosantrik  (sadece  kendini  düşünen)  dil  kullanımı;  aşırı  soyut  ve  aşırı  somut  olma  arasındaki  dalgalanmalar;  benlik  saygısı  tehdit  edildiğinde  gerçekliğin  anlamlarını  değiştirme  eğilimi.

(Salman  Akhtar  ve  Thomson  Jr.,  1982)

Özsever  (Narsistik)  Kişilik  Bozukluğu  Nedenleri  Nelerdir?

            Çevresel:  aşırı  hayran  olma  ya  da  aşırı  eleştirel  olma  dengesizliği  sebebiyle  ebeveyn-çocuk  ilişkilerindeki  uyumsuzluklar 

            Genetik:  kalıtsal  özellikler

            Nörobiyoloji:  beynin,  davranışlar  ve  düşünme  arasındaki  bağlantıyı  farklı  kurması

Özsever  (Narsistik)  Kişilik  Bozukluğu  Tanısı  Nasıl  Konur?

DSM-V’e  göre  özsever  kişilik  bozukluğu  kişinin  erken  yetişkinlik  döneminde  başlayan  ve  çeşitli  bağlamlarda  ortaya  çıkan,  büyüklenmecilik  (fantezi  veya  davranışta),  beğenilme  ihtiyacı  ve  empatiden  yoksunluk  örüntüsü  barındıran  bir  bozukluktur.  Aşağıdakilerden  en  az  5  tanesini  kapsamalıdır:

1.  Görkemli  bir  öz-önem  duygusuna  sahiptir  (örneğin,  başarıları  ve  yetenekleri  abartır,  yeterli  başarılar  olmadan  üstün  olarak  tanınmayı  bekler).

2.  Sınırsız  başarı,  güç,  parlaklık,  güzellik  veya  ideal  aşk  fantezileriyle  meşguldür.

3.  “Özel”  ve  benzersiz  olduğuna  ve  yalnızca  diğer  özel  veya  yüksek  statülü  kişiler  (veya  kurumlar)  tarafından  anlaşılabileceğine  veya  onlarla  ilişki  kurması  gerektiğine  inanır.

4.  Aşırı  hayranlık  gerektirir.

5.  Bir  hak  duygusuna  sahiptir  (örn.  özellikle  olumlu  tedavinin  makul  olmayan  beklentileri  veya  beklentilerine  otomatik  olarak  uyması).

6.  Kişiler  arası  istismarcıdır  (yani,  kendi  amaçlarına  ulaşmak  için  başkalarından  yararlanır).

7.  Empatiden  yoksundur:  Başkalarının  duygularını  ve  ihtiyaçlarını  tanımaya  veya  bunlarla  özdeşleşmeye  isteksizdir.

8.  Genellikle  başkalarını  kıskanır  veya  başkalarının  kendisini  kıskandığına  inanır.

9.  Kibirli  davranışlar  veya  tutumlar  gösterir.

(DSM-V,  2013:  669-670)

Özsever  (Narsistik)  Kişilik  Bozukluğu  Tedavisi  Nasıl  Yapılır?

Özsever  kişilik  bozukluğu  olan  kişilerin  öncelikle  ilgili  sorunlarını  keşfetmeleri  lazımdır  ve  terapist  bu  sorunları  anlamlı  bir  şekilde  ele  alma  isteklerini  teşvik  edecek  şekilde  yaklaşmalıdır.  Hastanın  kendi  anlayışını  ve  sorunları  tanımlamasını  ve  tedavi  arama  motivasyonunu  belirlemek  özellikle  önemlidir  ve  böyle  bir  anlaşmaya  varmak  için  birkaç  seans  gerekebilir.  Saygılı,  tutarlı,  özenli  ve  görev  odaklı  bir  terapötik  tutum  olarak,  bireysel  hastanın  işleyişine,  motivasyonuna  ve  öz  farkındalık  derecesine  göre  ayarlanmış  esnek  bir  tedavi  yaklaşımı  şiddetle  tavsiye  edilir.  (Ronningstam  ve  Weinberg,  2013)

KAYNAKÇA

Amerikan  Psikiyatri  Birliği.  (2013).  Ruhsal  Bozuklukların  Tanısal  ve  Sayımsal  Elkitabı  (DSM-V)  (5  b.).           Amerikan  Psikiyatri  Yayıncılığı.

Atay,  S.  (2009).  Narsistik  kişilik  envanteri’nin  Türkçe’ye  standardizasyonu.  Gazi  Üniversitesi  İktisadi  ve İdari  Bilimler  Fakültesi  Dergisi11(1),  181-196.

Bolat,  Y.,  Ülker,  M.,  &  Demir,  C.  G.  (2016).  Kavramsal  Açıdan  Narsisizm  ve  Eğitimde  Narsistik          Kişilik.  Journal  of  International  Social  Research9(46).

Ronningstam,  E.,  &  Weinberg,  I.  (2013).  Narcissistic  personality  disorder:  progress  in  recognition  and            treatment.  Focus11(2),  167-177.

Salman  Akhtar,  M.  D.,  &  Thomson  Jr,  J.  A.  (1982).  Overview:  Narcissistic  Personality  Disorder.  Am  J           Psychiatry139(1).

HİSTRİONİK  KİŞİLİK  BOZUKLUĞU

Histrionik  Kişilik  Bozukluğu  Nedir?

Histrionik  kişilik  bozukluğu  olan  kişilerde  aşırı  duygusallık  ve  ilgi  arama  isteği  vardır.  (DSM-V,  2013:  667)

Frued’ın  tanımına  göre  ise  Histrionik  kişilik  bozukluğu  her  zaman  olmasa  da  çoğunlukla  olağandışı  ve  açıklanamayan  tıbbi  şikayetler  ile  “hayattaki  ana  hedefi  âşık  olma  ya  da  her  şeyden  önce  sevilme  arzusu  olan  erotik  kişilik”  arasında  bir  ilişkidir  (Easser  ve  Lesser,  1965).

Histrionik  Kişilik  Bozukluğu  Belirtileri  Nelerdir?

Histrionik  kişilik  bozukluğuna  sahip  bireyler  kendilerini  iyi  hissetmek  için  başkalarının  dikkatine  ihtiyaç  duyarlar  ve  özellikle  başka  birinin  ilgi  odağı  olduğu  durumlarda  rahatsız  olurlar.  Sosyal  hayatlarında  dikkatleri  üzerlerine  çekmek  için  çeşitli  yöntemler  kullanırlar.  Bu,  uygunsuz  olduğu  ve  ilgilerini  aradıkları  bireylere  özel  bir  cinsel  ilgi  duymadıkları  ortamlarda  cinsel  açıdan  kışkırtıcı  veya  baştan  çıkarıcı  olmayı  içerebilir.  Genellikle  duygusal  olarak  dramatik  ve  etkileyicidirler,  ancak  duygular  yüzeysel  bir  niteliğe  sahiptir  ve  başkalarından  aldıkları  cevaba  bağlı  olarak  hızla  değişir.  Bu  kişiler  genellikle  dikkat  çekmek  için  kıyafet  seçimi,  saç  stili  veya  makyaj  gibi  fiziksel  görünümü  kullanırlar.  Konuşma  tarzları  genellikle  dikkati  çekecek  şekilde  dramatik  veya  tiyatraldir.  Güçlü  fikirleri  ifade  etmeye  eğilimlidirler,  ancak  objektif  ayrıntı  eksikliği  vardır,  bu  da  fikirlerin  çok  dikkatli  bir  şekilde  düşünülmediğini  düşündürür.  Grupla  uyum  sağlamak  için  başkaları  tarafından  ifade  edilen  fikirleri  veya  görüşleri  benimseyebilirler.  Sadece  tesadüfen  tanıdıkları  diğer  insanları  çok  sevgili  arkadaşlar  olarak  tanımlayacaklar  ve  onları,  sevgilerinin  alıcısını  şaşırtabilecek  veya  utandırabilecek  dramatik  bir  şekilde  sunarlar.  (Pfohl,  1991:  90)

Histrionik  Kişilik  Bozukluğu  Nedenleri  Nelerdir?

Çocukken  dikkat  çekme  davranışında  bulunulduğu  için  ödüllendirilme,  ailede  bulunan  kişilik  bozuklukları,  depresyon  ya  da  anksiyete  öyküsü,  histrionik  kişilik  bozukluğu  olan  bir  aile  ferdinden  ya  da  bakıcıdan  sosyal  öğrenme,  çocukken  yapılan  davranışlara  karşı  eleştiri  veya  ceza  eksikliği,  ebeveynlerden  gelen  beklenmedik  ilgi,  daha  önce  depresyon  veya  anksiyete  yaşamak,  kişilik  bozukluklarına  genetik  yatkınlık  gibi  sebepler  histrionik  kişilik  bozukluğu  nedenleri  arasındadır.  (Sheppard  Pratt,  2022)

Histrionik  Kişilik  Bozukluğu  Tanısı  Nasıl  Konur?

DSM-V’e  göre  histrionik  kişilik  bozukluğu,  erken  yetişkinlik  döneminde  başlar  ve  çeşitli  bağlamlarda  ortaya  çıkar.  Bu  tanının  konulması  için  aşağıdakilerden  en  az  beşinin  olması  gerekmektedir:

1.  İlgi  odağı  olmadığı  durumlarda  rahatsız  olunur

2.  Başkalarıyla  etkileşim  genellikle  uygunsuz,  cinsel  açıdan  baştan  çıkarıcı  veya  kışkırtıcı  davranışlarla  karakterize  edilir

3.  Duyguların  hızla  değişen  ve  yüzeysel  ifadesini  gösterilir

4.  Dikkati  kendine  çekmek  için  sürekli  olarak  fiziksel  görünümünü  kullanılır

5.  Aşırı  izlenimci  ve  ayrıntıdan  yoksun  bir  konuşma  tarzına  sahip  olma

6.  Kendini  dramatizasyon,  tiyatral  ve  abartılı  duygu  ifadesi  gösterir.

7.  Telkin  edilebilir  (yani,  başkalarından  veya  koşullardan  kolayca  etkilenir)

8.  İlişkilerin  gerçekte  olduğundan  daha  yakın  olduğunu  düşünülür

(DSM-V,  2013)

Histrionik  Kişilik  Bozukluğu  Tedavisi  Nasıl  Yapılır?

Psikoanalitik  veya  psikodinamik  yöntemli  terapiler  veya  bilişsel  tedavinin  yanı  sıra  grup  terapileri  yapılarak  histrionik  kişilik  bozukluğu  yenilebilir.

KAYNAKÇA

Amerikan  Psikiyatri  Birliği.  (2013).  Ruhsal  Bozuklukların  Tanısal  ve  Sayımsal  Elkitabı  (DSM-V)  (5  b.).           Amerikan  Psikiyatri  Yayıncılığı.

Easser,  B.,  &  Lesser,  S.  (1965).  Hysterical  character  and  psychoanalysis.  Psychoanal  Q,  1965;  34:390-405.

Pfohl,  B.  (1991).  Histrionic  personality  disorder.  WPA/ISSPD  Educational  Program  on  Personality       Disorders,  90.

Sheppard  Pratt.  (2022).  Histrionik  Kişilik  Bozukluğu.